Zakładanie jednoosobowej działalności gospodarczej wymaga podjęcia wielu ważnych decyzji. Jedną z nich jest forma opodatkowania, a nowi przedsiębiorcy mają do wyboru trzy rodzaje: skalę podatkową, podatek liniowy lub ryczałt ewidencjonowany. Czwartą formą opodatkowania jest karta podatkowa, lecz od 2022 r. mogą z niej korzystać jedynie przedsiębiorcy opodatkowani w ten sposób przed rokiem 2022. Przyjrzyjmy się wadom i zaletom poszczególnych form opodatkowania działalności gospodarczej.
Skala podatkowa
Podstawową formą opodatkowania działalności gospodarczej jest skala podatkowa, która pozwala na rozliczanie się na zasadach ogólnych. Jeśli nie wskażesz innej formy opodatkowania, będziesz opodatkowany według skali podatkowej. Opodatkowaniu na zasadach ogólnych podlega dochód, czyli różnica pomiędzy uzyskanymi przychodami a kosztami uzyskania przychodów.
Wyróżniamy dwie stawki podatku:
- 12% dla dochodu do 120 000 złotych rocznie,
- 32% od nadwyżki ponad 120 000 złotych.
Obecnie (2024 r.) kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł i to właśnie od niej wyliczamy kwotę zmniejszającą podatek: 30 000 zł x 12% = 3600 zł. Dla dochodu do 120 000 zł podatek wynosi 12% minus 3600 zł, natomiast powyżej 120 000 podatek wynosi 10 800 zł + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł.
| Zalety skali podatkowej | Wady skali podatkowej |
|---|---|
| forma opodatkowania dostępna dla każdej osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą | stawka 32% po przekroczeniu 120 000 zł dochodu |
| możliwość rozliczenia kosztów uzyskania przychodu | konieczność prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów (KPiR) |
| możliwość opodatkowania w jednym zeznaniu dochodów z różnych źródeł (ale nie wszystkich) | brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej |
| wiele ulg podatkowych (np. ulga na dziecko, ulga dla rodzin 4+, ulga internetowa) | składka zdrowotna w wysokości 9% podstawy wymiaru składki |
| możliwość rozliczenia z małżonkiem lub na zasadach dla osób samotnie wychowujących dzieci | |
| kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł |
Podatek liniowy
Drugą formą opodatkowania jest podatek liniowy. W tym przypadku mamy jedną stawkę podatku, która wynosi 19%, dlatego nie ma znaczenia, jaki dochód osiągasz. Podobnie jak przy skali podatkowej opodatkowaniu podatkiem liniowym podlega dochód, dzięki czemu można wliczać firmowe wydatki w koszty uzyskania przychodu. Tej formy opodatkowania nie mogą jednak wybrać osoby świadczące usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w ramach umowy o pracę lub spółdzielczego stosunku pracy – możesz to zrobić dopiero od roku następującego po roku podatkowym, w którym pracowałeś na rzecz byłego pracodawcy.
| Zalety podatku liniowego | Wady podatku liniowego |
|---|---|
| jedna stawka podatku bez względu na wysokość dochodu | dochodów z działalności gospodarczej nie można łączyć z dochodami z innych źródeł |
| brak limitu dochodów i przychodów | podatek liniowy jest niedostępny dla przedsiębiorców, którzy świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy |
| możliwość rozliczenia kosztów uzyskania przychodu | dochody z umów zlecenia oraz z umów o pracę nie mogą być opodatkowane według stawki liniowej |
| składka zdrowotna w wysokości 4,9% podstawy wymiaru składki | nie można rozliczać się z małżonkiem ani jako osoba samotnie wychowująca dziecko |
| nie można korzystać z ulgi na dziecko (chyba że równocześnie osiągasz przychody opodatkowane wg skali podatkowej) |
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt ewidencjonowany to uproszczona forma opodatkowania, w której stawki wahają się od 2% do 17% i zależą od rodzaju działalności gospodarczej. W ryczałcie opodatkowaniu podlega przychód, dlatego nie można wliczać wydatków firmowych w koszty uzyskania przychodu. Z tego względu na opodatkowanie ryczałtem najczęściej decydują się przedsiębiorcy, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie generują wysokich kosztów.
Wyłączenia opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych reguluje art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wyłączeniom podlegają m.in. osoby, które:
- w tym samym roku opłacają podatek w formie karty podatkowej lub korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
- w całości lub częściowo osiągają przychody z prowadzenia apteki, z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych lub z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
- wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z OZE).
| Zalety ryczałtu | Wady ryczałtu |
|---|---|
| łatwy sposób ustalenia podstawy opodatkowania | brak możliwości rozliczenia kosztów uzyskania przychodu |
| możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów | brak możliwości łączenia dochodów z działalności gospodarczej z dochodami z innych źródeł |
| brak konieczności prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów | limit przychodów w wysokości 2 mln euro |
| ryczałt jest niedostępny dla przedsiębiorców, którzy świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, a także dla wskazanych działalności, które nie mogą być opodatkowane ryczałtem | |
| nie można rozliczać się z małżonkiem ani jako osoba samotnie wychowująca dziecko | |
| nie można korzystać z ulgi na dziecko (chyba że równocześnie osiągasz przychody opodatkowane wg skali podatkowej) |
Jaką formę opodatkowania wybrać?
Wybór formy opodatkowania wymaga minimum podstawowej znajomości prawa podatkowego, dlatego osoby, które planują założyć firmę, często nie wiedzą, co będzie dla nich najlepsze. W niektórych przypadkach preferowana forma opodatkowania jest również niemożliwa do wybrania, co dodatkowo utrudnia podjęcie decyzji.
Jeśli potrzebujesz pomocy przy rejestracji firmy i wyborze formy opodatkowania, skorzystaj z naszego wsparcia. Biuro rachunkowe Open Profit działa w 100% online, dzięki czemu nasze usługi są dostępne bez wychodzenia z domu. Wyjaśnimy niezrozumiałe kwestie, sprawdzimy, czy istnieje konieczność rejestracji do VAT, rozpoznamy optymalny scenariusz podatku dochodowego, pomożemy w rejestracji firmy i sprawdzimy poprawność wpisu. Umów spotkanie online i załóż firmę bez niepotrzebnego stresu!
FAQ
Czy możliwa jest zmiana formy opodatkowania?
Tak, wybór formy opodatkowania nie jest wiążący, dlatego możesz dokonać korekty. Zmiana formy opodatkowania nie jest jednak możliwa w dowolnym momencie – należy to zrobić w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w danym roku podatkowym (najczęściej jest to 20 lutego). Przedsiębiorcy zarejestrowani w CEIDG mogą zmienić formę opodatkowania przez internet na stronie biznes.gov.pl.
Kto musi prowadzić księgi rachunkowe?
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzenie ksiąg rachunkowych, czyli tzw. pełnej księgowości, nie zależy do wybranej formy opodatkowania, lecz od przychodów – księgi rachunkowe trzeba prowadzić po przekroczeniu 2 milionów euro przychodu netto. Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych mają natomiast wszystkie spółki z o.o., akcyjne, komandytowe i komandytowo-akcyjne. Jednoosobowa działalność gospodarcza osiągająca przychody netto poniżej 2 milionów euro może też prowadzić księgi rachunkowe dobrowolnie.
Czym różni się ryczałt od skali podatkowej i podatku liniowego?
W skali podatkowej oraz podatku liniowym przedmiotem opodatkowania jest dochód, a w ryczałcie przedmiot opodatkowania stanowi przychód. Z tego względu przedsiębiorcy wybierający ryczałt nie mogą wliczać wydatków do kosztów uzyskania przychodu.
