Zmiany w urlopach rodzicielskich

Urlop rodzicielski to rozwiązanie wprowadzone do Kodeksu pracy po to, aby umożliwić świeżo upieczonym rodzicom opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem. Dzięki temu, zarówno matka, jak i ojciec dziecka mogą wykorzystać ten czas na celebrowanie pojawienia się nowego członka rodziny i skupienie się na budowaniu więzi. Jednak, aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego, konieczne jest wykorzystanie w pierwszej kolejności urlopu macierzyńskiego. Jak dokładnie wyglądają zasady określające wymiar urlopu rodzicielskiego? Co zmieniło się w 2023 roku w sprawie urlopu rodzicielskiego? Są to ważne kwestie dla pracodawców, którzy muszą dopełnić szeregu formalności kadrowych związanych z pracownikami, którzy korzystają z tego rodzaju urlopu.

Urlop rodzicielski – co to?

Urlop rodzicielski to prawo pracownicze przysługujące osobom zatrudnionym na umowę o pracę. Ustawodawca przewidział możliwość wykorzystania urlopu rodzicielskiego przez każdego z rodziców dziecka – niezależnie od płci. Dzięki takim rozwiązaniom osoby, które właśnie zostały rodzicami i powitały na świecie nowego członka rodziny, mogą wykorzystać dni wolne, aby osobiście sprawować opiekę i budować więź z dzieckiem.

Okres urlopu rodzicielskiego jest z góry określony w Kodeksie Pracy i zazwyczaj zależy od liczby dzieci urodzonych w czasie jednego porodu oraz od stanu zdrowia dziecka. Ten rodzaj urlopu można wykorzystać tuż po urlopie macierzyńskim oraz po zasiłku na warunkach urlopu macierzyńskiego. Ważny jest także fakt, że również ojcowie mogą wykorzystać tygodnie urlopu rodzicielskiego. Jest to krok w stronę równego traktowania ojców, którzy w niektórych przypadkach byli pozbawiani możliwości pozostania z dzieckiem w domu. Możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego mają także rodzice adopcyjni.

Warunkiem zaistnienia możliwości wykorzystania urlopu rodzicielskiego w wymiarze przysługującym jest jednak umowa o pracę, na której pracownik musi być zatrudniony minimum 6 miesięcy oraz opłacanie składek chorobowych.

Różnice – urlop rodzicielski a urlop macierzyński

Wiele osób błędnie uznaje te dwa pojęcia za tożsame. Urlop rodzicielski nie jest bowiem tym samym co urlop macierzyński. Warto jednak zaznaczyć, że mimo tego, iż te dwa urlopy korzystają z zasiłku macierzyńskiego, to jednak różnią się procentowym wymiarem wynagrodzenia wypłacanego w czasie trwania wolnego. Dodatkowo możemy także zaznaczyć znaczną rozbieżność pomiędzy czasem trwania urlopu macierzyńskiego a urlopu rodzicielskiego. Co więcej, w zasadach dotyczących urlopu rodzicielskiego znajdziemy także informacje o prawie do wykorzystania 9 tygodni urlopu, których nie można przenieść na drugiego rodzica. W wielu przypadkach korzysta z nich ojciec dziecka.

Warto jednocześnie zauważyć, że oba te urlopy są ze sobą związane i najczęściej następują po sobie z uwagi na to, aby rodzic mógł pozostać z noworodkiem w domu i nie korzystać z placówek żłobkowych lub niań, co często generuje dodatkowe, wysokie koszty.

Zmiany w urlopach rodzicielskich 2023 – od kiedy?

Wraz z 26 kwietnia 2023 roku w życie weszły zmiany dotyczące wymiaru urlopu rodzicielskiego. Mają one związek z unijną dyrektywą wprowadzaną do wszystkich państw członkowskich. Celem zmian jest podążanie za nurtem work-life balance, czyli sposobem organizacji pracy, który umożliwia jednoczesne połączenie kariery zawodowej z udanym życiem osobistym i rodzinnym. Pracodawcy i pracownicy w całej Unii Europejskiej przyjęli zmiany w urlopach rodzicielskich jako dobry sposób na utrzymanie zatrudnienia przy jednoczesnym poświęceniu należnego czasu na opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem.

Data wejścia w życie przepisów przejściowych związanych z dyrektywą unijną oznacza, że już kilkaset tysięcy pracowników skorzystało z pełnego lub częściowego wymiaru urlopu rodzicielskiego w wymiarze im przysługującym. Jednocześnie oznacza to, że pracodawcy musieli odnaleźć się w nowej sytuacji związanej z dłuższą nieobecnością pracowników w firmie, co może wiązać się między innymi z koniecznością znalezienia kogoś na zastępstwo. W takich przypadkach warto skorzystać z kompleksowych usług księgowych online. Taka stała współpraca z biurem rachunkowym i doradztwem podatkowym online to obecnie popularna i wygodna forma prowadzenia księgowości w firmie. Jest to także nieoceniona pomoc w sytuacjach zmian ustawowych i prawnych – tak jak w przypadku zmian w Kodeksie pracy dla rodziców.

Jakie są zmiany w Kodeksie pracy dla rodziców?

Wiele osób – zarówno pracowników, jak i pracodawców – zastanawia się, jakie konkretnie zaszły zmiany z prawem urlopowym związanym z wprowadzeniem unijnej dyrektywy. Przede wszystkim doszło do wydłużenia urlopu rodzicielskiego. Do tej pory wymiar urlopu rodzicielskiego wynosił:

• 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 34 tygodnie urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Zmiany w rodzicielskim wydłużyły okres urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni. Ostatecznie oznacza to, że wcześniej, jak i teraz ostateczny wymiar urlopu rodzicielskiego zależy od ilości dzieci.

Aktualnie urlop rodzicielski wynosi:

• 41 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 43 tygodnie urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Co więcej, wprowadzono także tzw. zmiany w urlopie tacierzyńskim. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie 9. tygodni urlopu, co oznacza, że każdy rodzic otrzyma prawo do 9. tygodni urlopu rodzicielskiego. Choć nie są to zmiany skierowane tylko do ojców, to jednak uznaje się, że okres urlopu macierzyńskiego należy przede wszystkim do matki, a dodatkowe 9. tygodni urlopu rodzicielskiego mogą wykorzystać ojcowie. Ma to docelowo zmniejszać nierówności w podziale obowiązków domowych, a także wpływać na wyrównanie szans na rynku pracy.

Zmiany w urlopie rodzicielskim 2023 – co jeszcze?

Jednak to nie wszystkie zmiany w prawie urlopowym. Pracownicy, którzy zostali rodzicami, a jednocześnie mają przyznane zaświadczenie „Za życiem” otrzymali również wyższy wymiar urlopu rodzicielskiego, który prezentuje się następująco:

• 65 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 67 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Czym jest jednak „Za życiem”? To zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie lub nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu dziecka, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

Kolejną zmianą jest fakt, że obojgu rodzicom dziecka przysługuje łączny wymiar urlopu rodzicielskiego, jednak cały okres urlopu rodzicielskiego nie może zostać wykorzystany tylko przez jednego rodzica. Wspomniane wcześniej prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego niepodzielnego oznacza jednocześnie, że np. matka dziecka nie może rozpisać całego urlopu rodzicielskiego na siebie. Może wykorzystać 32 tygodnie, natomiast pozostałe 9 musi przejść na drugiego rodzica jeśli pracownicy chcą wykorzystać pełen wymiar, jaki oferuje urlop rodzicielski.

Co więcej, zmiana w urlopie rodzicielskim dotyczy także uproszczonych zasad przyznawania i rozpisywania wolnych dni. Od teraz urlop rodzicielski pracownicy mogą wykorzystać w 5 częściach aż do ukończenia przez dziecko 6. roku życia.

Zasiłek macierzyński a urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski rodziców dziecka nowonarodzonego wiąże się z otrzymywaniem wynagrodzenie w zmienionej formie – chodzi bowiem o zasiłek macierzyński. Jednak za okres urlopu macierzyńskiego pracownica otrzymuje zasiłek w wysokości 100% wynagrodzenia, co nieco odbiega od wysokości zasiłku otrzymywanego na urlopie rodzicielskim, który wynosi:

• 70% wynagrodzenia za cały okres urlopu rodzicielskiego,
• 81,5% za podstawowy okres urlopu rodzicielskiego, z zastrzeżeniem, że matka musi złożyć wniosek do pracodawcy lub do ZUS-u w terminie do 21 dni po porodzie o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Należy jednak pamiętać, że zasiłek macierzyński za 9 tygodni urlopu rodzicielskiego należny drugiemu rodzicowi jest już w wysokości 70% wynagrodzenia.

Nowe przepisy a pracodawcy

Prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze wyższym niż dotychczas oraz jednocześnie do zasiłku macierzyńskiego naliczanego według nowych zasad to duże wyzwanie dla pracodawców. Należy jednak zaznaczyć, że same przejściowe przepisy zawierają wiele nieścisłości, które utrudniają pracodawcom rzetelne podejście do sprawy. Aby przedsiębiorca mógł w pełni wywiązywać się ze swoich obowiązków oraz odpowiednio podchodzić do składanych wniosków pomocna będzie kompleksowa obsługa kadrowo-płacowa. Nasi specjaliści z Open Profit oferują nie tylko pomoc w założeniu firmy, ale także wsparcie w prowadzeniu bieżącej księgowości oraz spraw kadrowo-płacowych

FAQ:

1. Co to jest urlop rodzicielski?

Urlop rodzicielski to prawo przyznane ustawowo pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę, które dotyczy możliwości wykorzystania kilkudziesięciu tygodni urlopu po to, aby samodzielnie sprawować opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem.

2. Jakie zmiany zaszły w 2023 roku w urlopach rodzicielskich?

Wraz z unijną dyrektywą został powiększony wymiar urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni. Aktualnie jest to więc 41 lub 43 tygodnie w zależności od ilości dzieci narodzonych przy jednym porodzie. Oprócz tego zmiany dotyczą m.in.:

• wprowadzenia 9 tygodni nieprzenoszalnego urlopu,
• możliwości rozbicia urlopu na 5 części.